ŠIBENSKA PREZIMENA
              od najstarijih zapisa do 1948.
             

Vako lipe su u ono vrime bile famije po Šibeniku, ka šta je ova iz plemena Županovića, rečenoga Šeško, iz Doca

             

             KAKO SU SE ZAMEĆALA: Prija ijadu lita naši nisu imali prezimena (a niki bi rekli, bezimena), ma nisu ih imali ni u 12., 13. , a većina ni u većen dilu 14. stolića. Za pravo reći, tek se od ranih godina 15. stolića, iz vrimena u kojen se počela rađati Jurjeva katedrala, zameća veći broj prvih Šibenčana šta su uz dično ime mogli dometniti i prezime. Imati prezime, bija je to u to vrime timbar, po kojen su se najbogatiji i najmoćniji, a posli i oni malo pametniji, mogli razlikovati od više ijada ostalih Šibenčana koji nisu znali ništa. A onda, drž vamo, drž namo, svako je pleme, a posli i svaka famija tila da joj se zna prezime, pa su pismeniji svoje sami birali, a oni drugi puštali fratrima i gradskin činovnicima da in reču kako će se prizivati. Kad su na Bosnu i Ercegovinu navalili Turci, puno je svita bižalo vamo, pa su i njima pridodavali prezimena, odoka i prišapoko. Znalo se događati i to da jedan dil istog plemena iz turskih krajeva naleti na katoličkoga, a drugi na rišćanskoga popa, pa bi posli jedni postali katolici i Hrvati, a drugi pravoslavci i Srbi, makar se vidilo i u peton kolinu da su po facama i štaturama puno slični. 

              ZA SLAVU I ZA RUGANJE: Di nije bilo preše, i di je bilo pismenijih, prezimena su se u gradu davala prama ćaćinu imenu (pa su nastali Dunkići, Jurići, Nikolići...ili Jurini, Mikuličini...). Di nije bilo preše, a nije bilo ni pismenih, prezimena su se davala prama nadimcima - već ih je onda bilo kolko si tija! (pa su tako nastali Bumberi, Armelini, Panjkote, Bedrice...). Odvaik se slabo stalo sa artištima i zanatima, ma i oni su se duperavali za nadivanja prezimena (Kovači...), ka šta se slabo stalo i s pravon viron, pa ih je malo šta su se po njoj razlikovali i dobili prezimena (Arnautovići...). Jednima su za dograbiti se prezimena dobro došle umanjenice (Antići, Grgasi...), a drugima uvećanice (Komadine, Ježine...). Bilo ih je šta ih je prezime tokalo po zanimanju (Čelar, Konjevoda...), oli po državnin, crkvenin oli feudalnin glavešinama (Ban, Bego, Knez, Despot, Županović...). Prilično ih je bilo šta su prezime dobili po rodijačkin vezama (Babić, Burazer, Brajković, Čaleta...), pa prefin i po čudiman prirode (Bura, Suša...). Jedini koji su u Šibenik donili svoj nadimak šta su in ga dali Turci, pa ga posli fratri, za svetoga Luku upisali kao njijovo prezime, su Karađolići, kojima je najžešći predak, za Turke, bija crni Jole. A i šnjima je bilo nereda kod upisa: jerbo su jedni došli kod jednog fratra, koji ih je upisa sa mekin đ oli s dj, a drugi kod drugoga, koji in je upisa tvrdo dž. Ma, i jedni i drugi su se – dok je bilo njih starih – držali ka jedno pleme, pa su se razlikovali samo po prizivcima. Dobar je broj Šibenčana  prezime steka akonto slabosti ili osobitosti tila ili duše nekog od predaka (Grbac, Livaković, Štrkalj...), a niki i zato šta in se pokojna prababa mišala u magiju (Gatara...). Per fine, u ono se vrime rađalo puno dice vanka braka, od kojeg soldata i koje raspuštenice, oli od kojeg plemića i njegove sluškinje, oli od kojeg fratra i njemu bliske divojke, pa su od te mularije – kako već kada i kako di – nastajali i Talijani, i Hrvati, prama unaprid posloženin prezimenima za opću upotribu. Ima etnologa šta znaju kasti da su napose svi -asi Vlasi oli starobalkanski narod, koji o sebi nije ostavija puno pisanih dekumenata. To će reći da oni u prvu ruku nisu bili ni Iliri, ka šta nisu bili ni Slaveni, nego su odvaik tute di jesu, ka Bujasi, Lokasi, Jurasi oli Ivasi. Ma, najviše ih je od sviju fela – jer, tako su tili fratri, da bi cilon ton divjen svitu dali timbar Bogu miloga naroda – dobivalo i imena i prezimena po Bibliji (pa su tako nastali i Jurišići, i Petrići, i Lukačići, i Tommasei, i Ivanići, i Paulinovići, i Kužine – oni nisu od kužine, nego od Kuzme, sveca, pa za kraj ajmo metniti i njih - Jakovljevići). 
   

                     NAJBROJNIJA U ŠIBENIKU (BEZ ISTIH VANKA GRADA): Prvi broj uz prezime kaživa koliko ih je pojedinačno, a onaj u zagradama koliko je familija toga prezimena s pribivališten u Šibeniku, i sve to prama Leksiku prezimena SR Hrvatske, izdanog 1976., prvog takvog službena popisa prezimena u hrvatskoj povijesti, izvedenog iz popisa stanovništva iz 1948-e, s tin šta san do ove rang-lište doša sam, zbrajajući sve do zadnjeg, da nan ne bi ko od naših promaka:

                     Bujas 268 (79), Baranović 239 (70), Belamarić 232 (68), Juras 191 (55), Baljkas 181 (34), Grubišić 174 (57), Ninić 126 (29), Aras 123 (32), Klarić 120 (32), Mikulandra 116 (28), Gulin 111 (33), Gojanović 110 (34) plus Gojanović-Rakić 12 (4), Lambaša 110 (29), Stošić 108 (28), Zorić 97 (31), Guberina 97 (28), Jurković 95 (28), Karađole 93 (24) plus Karadžole 9 (4), Zorić 97 (31) i Šarić 91 (29).

     
                     OSTALA  STARIJA, U ŠIBENIKU (BEZ ISTIH VANKA GRADA), PO ABECEDI: Adum 14 (4), Aleksa 11 (4), Aleksić 20 (7), Antić 16 (8), Antunac 56 (17), Armelin 2 (1), Babić 18 (7), Baica 31 (11), Balin  20 (7), Ban 20 (6), Bašić 30 (8), Batinica 70 (21), Baus 23 (5), Bedrica 26 (6), Bego 31 (12), Berović 74 (22), Blaće 42 (15), Blažević 68 (18), Bogdan 23 (6), 
Bogdanović 80 (24), Bolanča 19 (8), Bračić 11 (3), Brajković   36 (9), Brkić 44 (13), Bučević 11 (4), Bukić 36 (12), Bulat 27 (12), Bumber 65 (26), Crnogaća 34 (6), Cvitanović 22 (7), Čala 62 (19), Čaleta 18 (6), Čelar 28 (10), Čičmir 14 (5), Čičmirko 21 (6), Čičmir-Vestić 22 (8), Dedić 10 (3), Deković 14 (4), Deljac 16 (3), Despot 23 (8), Dorbić 25 (7), Dulibić 32 (10), Dumić 26 (10), Dunkić 74 (20), Erak 35 (7), Erceg 19 (8), Ercegović 70 (20), Friganović 83 (29), Fulgosi 8 (5), Gogala 8 (2), Goleš 19 (7), Grgas 16 (6), Iljadica 86 (25), Ivić 16 (8), Jakovljević 39 (13), Junaković 68 (20), Jurić 32 (10), Jurišić 73 (26), Jušić 53 (15), Kale 16 (3), Kalik 26 (8), Kitarović 39 (13), Kojundžić 10 (3), Kolombo 36 (10), Kovač 83 (24), Krnić 45 (12), Kronja 60 (20), Kužina 27 (8), Labura 75 (21), Lasinović 8 (2), Livaković 28 (8), Lušić 13 (6), Ljubković 7 (2), Maričić 60 (19), Matić 17 (8), Matković 17 (7), Mileta 50 (16), Milković 35 (9), Modun 10 (3), Nikolić 42 (16), Paić 79 (22), Panjkota 37 (7), Perković 22 (6), Peršen 2 (1), Petković 43 (11), Picula 9 (2), Polić 49 (14), Popović 25 (10), Radečić 24 (9), Radetić 12 (3), Radić 55 (25), Relja 14 (4), Roca 12 (5), Roša 38 (12), Sekso 33 (9), Sekulić 25 (11), Stegić 9 (6), Stojić 12 (3), Šare 40 (11), Šišara 12 (3), Šižgorić 14 (3), Škarica 56 (15), Šižgorić 14 (3), Škubonja 2 (1), Škugor 28 (9), Šoljan 5 (2), Štrkalj 57 (14), Šupuk 15 (6), Tambača 38 (13), Tarle 8 (3), Terzanović 6 (1), Teskera 5 (1), Tintić 12 (3), Trlaja 65 (14), Vidović 36 (10), Vučić 11 (6), Vukičević 33 (9), Vukorepa 15 (4), Vukov 23 (6), Vuletić 10 (2), Vulinović 16 (4), Zaninović 83 (26), Zenić 32 (9), Zjačić 43 (15), Zlatoper 5 (1), Zlatović 23 (6), Zrnčević 12 (3), Živković 20 (7), Žonja 36 (9) i Županović 48 (5). 



                     BROJNIJA PREZIMENA, KOJIH  JE 1948. BILO SAMO, ILI  PRETEŽITO, U ŠIBENIKU: Baranović, Belamarić, Berović, Blaće, Bujas, Bumber, Crnogaća, Čala, Deljac, Divnić, Dobrović, Dorbić, Draganić, Dulibić, Fakčević, Friganović, Gojanović, Grubišić, Guberina, Gulin, Guloznić, Halaburić (danas Labura), Harasović (danas Aras), Iljadica, Junaković, Juras, Karađole (i Karadžole), Kitarović, Klarić, Kožinović (danas Kužina), Laganović, Maričić, Matković, Mijagostović, Mileta, Milković, Nikolić, Ninić, Panjkota, Periša, Roša, Ručić, Stošić, Strižojević, Šare, Šarić, Šižgorić, Škarica, Škugor, Tambača, Tarcanović (danas Terzanović), Trlaja, Vidović, Vulinović, Zenić, Zjačić, Zlatović, Zrnčević i Žonja.
          


                    NAJBROJNIJA PO KVARTOVIMA (OD 1806. DO 1948):

       STARI GRAD: Divnić, Dominis, Draganić, Galbiani, 
       Giadro, Mattiazzi, Mijagostović, Pellegrini, Pinelli,
       Soppe, Tavilli, Zannetti (većina iz te file s oznakon
       conte); te friško doseljeni: Belamarić, Bogdanović, Ferari,
       Fontana, Fosco, Friganović, Fulgosi, Kolunić, Macale,
       Massoleni, Marini, Rossini, Skroza, Šarić i Vulinović.

       DOLAC I RIVA: Berović, Bujas, Cipitelo, Čala, Deljac, 
       Dorbić, Dulibić, Guberina, Kinkela, Kitarović, Kolombo, 
       Kužina, Matković, Nikolić, Tambača i Vidović.  

       GORICA: Aras, Belamarić, Bogdan, Bogdanović, 
       Bumber, Junaković, Kronja, Laganović, Marenzi, 
       Maričić, Menđušić, Mileta, Modun, Panjkota, Perketa, 
       Peršen, Škarica, Škugor, Trecanović i Zenić. 

       VAROŠ, ŠKOPINAC I PLIŠAC: Baranović, Batinica,
       Bedrica, Blaće, Brajković, Crnogaća, Čala, Čelar, Čičmir,
       Dumić, Erceg, Fakac, Friganović, Gojanović, Grubišić, 
       Iljadica, Jadronja, Julović, Junaković, Juras, Karađole (i 
       Karadžole), Koštan, Kovač, Mikulandra, Polić, Rora,
       Roša, Stošić, Šupe, Šupuk i Živković. 

       CRNICA: Baljkas, Blažević, Jurišić, Klarić, Labura, 
       Lambaša, Ninić, Panjkota, Trlaja, Vudrag, Zaninović i
       Žonja.

       MANDALINA: Aras, Brnić-Boće, Čatlak, Despot, Erceg,
       Jurković, Mišura, Periša, Penđer i Vukšić

A vako su se nosili noviji Šibenčani, šta su iz Bosne, poslin 1649., došli u prigrad, pa naselili Vrtline, kojiman su dali ime Varoš

       
              PREZIMENA TALIJANSKOG PORIJEKLA (MEĐU NJIMA JE I PREZIMENA POD KOJIMAN SE NIKE NAŠE, AKO IN SE NIJE ZNA ĆAĆA, UPISIVALO KA TALIJANE): 

       Battigelli, Ferari, Fontana, Fosco, Fulgosi, Galbiani, Gazzari, Genari, Giadro, Gilardi, Gogala, Marini, Maroti, Massoleni, Mattiazzi, Montana, Pellegrini, Škoton, Tommaseo, Vigna, Visiani, Vitaliani, Zuliani, Zinotti itd.  


             PREZIMENA TURSKOGA PORIJEKLA (MA, NOSU IH NAŠI, HRVATI, A NE TURCI, JERBO IH JE TAKO TOKALO KAD SU IH  FRATRI  UPISIVALI PO DONEŠENIN PRIZIVCIMA):  

       (H)Adum, Badžim, Čatlak, Jaramaz, Karađole, Kedžo, Spahija, Škender, Teskera, Žaja itd. 



      
             PREZIMENA KOJA SU PRIŽIVILA STRAŠNU KUGU IZ 1649. I U VEĆINI SE ODRŽALA DO DANAS: Matične knjige rođenih u gradskoj župi svetog Jakova vodile su se tek od 1581., a u Varošu od 1624. (samo su izgubljene, pa su najstarije sačuvane one s kraja 17. stolića), te u Docu di su najstarije sačuvane one iz 1686-e. Posli kuge iz 1649-e, od oko 1500 gradskih prezimena, priživilo ih je samo 250! A, jopet, i od njih je, do danas, ostalo manje od polovice! Najgore je s nataliteton bilo 1656-e, kad je u gradu kršteno samo 99 dice. A onda je krenilo doseljavanje: prvo su od Rupa došli Martinovići, pa iz Oklaja Vuletići i Šupukovići. Tek 1900. u Šibeniku je bilo 10.000 ljudi, jednako ka i na početku 1649-e! A evo, brojnijih, koji su priživili (prama študiji Ante Šupuka, koji je zarad toga prikopa sve arhive):

Adum, Alatov, Andreis, Bačić, Baica, Balin, Barešić, Barić, Barin, Bedrica, Berović, Bianchi, Bilinović, Blažević, Bogdanović, Bujas, Carara, Čala, Čulinović, Delfin, Divnić, Dobrović, Dominis, Draganić, Dragojević, Dulibić, Fakac, Grimani, Grubišić, Gulin, Guloznić, Halaburić, Harasović, Hreljanović, Junaković, Jakšić, Jovanović, Julović, Kitarović, Koštanović, Kundić, Laganović, Lasanović, Liščićarić, Livaković, Lučić, Ljubković, Mileta, Milković, Modun, Montana, Maričić, Mijagostović, Natalis, Nikolić, Radačić, Radečić, Skroza, Staničić, Stojić, Stošić, Šestan, Šižgorić,  Škubonja, Škugor, Tarcanović, Tintić, Vidović, Vučić, Zenić, Zjačić, Zlatović i Županović. 
    
             
                       
                      BISERJE  IZ  KUĆNE ARHIVE BRUNA UNGAROVA: Obilje podataka, do kojih je kroz desetljeća tihog i pedantnog rada, s puno pacijencije, doša naš Bruno Ungarov (geodet, filatelist, arhivar i istraživač gradske povijesti), virujen, da će jednog lipog dana osvaniti u libru koji samo šta nije štampan. Ka baketinu, na koju bi se mora nalipiti neki od nakladnika i specijaliziranih znanstvenika, izdvajan nekoliko bisera, koje je prije kvarat stolića, za intervju u «Šibenskon listu» brusija skupa s mojon kolegicon, Jordankon Grubač:

a) da su Belamarići najprvo bili Danilovići;
b) da su Grubišići najstarije šibensko prezime;
c) da su Ninići u Šibenik došli ka Jakšići;
d) da su Mikulandre nastale od Junakovića;
e) da su Guberine priko Bosne došli iz Crne Gore;
f) da su Mikulandre iz Šibenika otišli u Bilice, ka šta su Škugori, Junakovići i  Gojanovići išli prama Dubravi, oli prvi Ivasi u Vodice ( ka i više od 30-ak     starih šibenskih prezimena, koje posli kuge iz 1649. nalazimo i na Zlarinu, i    na Prviću, i raštrkane po Donjen polju, ka i u Skradinu);
g) da su Dumići naresli od loze Ljubkovića, u kojoj je bija jedan Domenik,   šta su ga svi zvali Dume; i
h) da je prosjek života još i u 19. stoliću bija je oko 17 godina, niži nego u     Afriki! (Jerbo je skoro svako drugo rođeno dite - zarad nehigijene oli  posljedica velikih zaraza - umiralo prija nego bi navršilo godinu dana).